Tarımsal Kalkınma Vakfın ’da 9 Mart 2024 tarihinde yapılan toplantıda, Tarım ve Orman Bakanlığından emekli Genel Müdür Yardımcısı ve Tarımsal Kalkınma Vakfı üyesi olan Veteriner Hekim Sayın Dr. İbrahim ÖZCAN’nın “Arıcılık Faaliyetlerimiz ” konulu sunumunu ilgiyle dinledik.

Sayın ÖZCAN;

   Dünyada en eski tarım kollarından biri olan arıcılığın 3000 yıldan beri yapıldığını ve 101 milyon adet civarında arı kolonisi ya da kovanı bulunduğunu, bunlardan 1.8 milyon ton bal üretildiğini söyledi.
Ülkemizde ise yaklaşık 95 bin işletmede arıcılık faaliyeti yapıldığını, altı farklı arı ırkının yaygın olduğunu, dünyada Türkiye kadar bir coğrafyada bu çeşitliliğe sahip olan ülke sayısının yok denecek kadar az olduğunu, yeryüzündeki bal arısı ırklarının %20’nin Anadolu menşeli olduğunu belirtti.

   Diğer taraftan Türkiye’de yaklaşık 3900’ ü endemik olmak üzere 12 bin bitki türünün bulunduğunu ve bu yönü ile Türkiye’nin çok zengin bir gen kaynağına sahip olduğunu belirtti. Ülkemizdeki arıcılığın %75’nin gezginci arıcılık olarak yapıldığını, önemli bal kaynaklarını, yoğun olduğu bölgeleri ve isimlerini söyledi.
Bunların; Trakya Bölgesi’nde ayçiçeği balı, Marmara bölgesinde püren balı, Ege Bölgesi’nde kekik, çam ve pamuk balı, Akdeniz bölgesinde narenciye ve pamuk balı, Güneydoğu Anadolu bölgesinde üç gül ve pamuk balı, Doğuanadolu Bölgesinde yabani bitkiler geven ve adaçayı balı, Karadeniz Bölgesinde kestane balının yaygın olarak üretildiğini belirtti. Ülkemizde yıllara göre değişmekle birlikte 2022 yılında 118 bin ton bal üretilerek dünyada ikinci sırada olduğunu, ancak kovan başına alınan 13 -14 kg verimin düşük olduğunu, Çin ve bazı AB ülkelerinde ise kovan başına bal veriminin 35 - 40 kg ile ülkemizden daha fazla olduğunu belirtti.

   Ülkemizde 2002 yılında 4.1 milyon kovan bulunurken, 2022 yılında 8.9 milyon adete ulaşmış, aynı zamanda işletme sayısı 22.423’den 95.386 adete yükselmiş, bal üretimimiz ise 74.5 bin ton’dan 118.297 bin tona çıkmış, buna karşılık bal mumu üretimimiz 4.148 ton’dan 3.766 tona gerilemiştir dedi. Kişi başına bal üretiminin 1.1 ila 1.4 kg arasında değiştiğini, dünyada en fazla bal üretiminin 472 bin ton ile Çin’de olduğunu, kovan varlığı bakımından ise yine Çin’in 9.2 milyon adet ile ilk sırada ve Türkiye’nin 8.7 milyon adet ile ikinci sırada olduğunu söyledi. Ancak Hindistan‘ın 2020 yılında 12,203 milyon kovan sayısına ulaşarak ilk sıralara çıktığını belirtti.

   Ülkemizin 2012 yılında 1.263 ton olan bal ihracatının 2022 yılında 17.162 ton’ a çıktığını, değer olarak 6 milyon $’dan 46 milyon $’a yükseldiğini söyledi. En fazla bal ithal eden ülkelerin; ABD, Almanya Japonya, Polonya ve Fransa olduğunu, en fazla bal ihraç eden ülkelerin Çin, Ukrayna, Arjantin, Hindistan ve Brezilya olduğunu söyledi. Ülkemizin Almanya, ABD, BAE ve İspanya’ya petek bal ABD, İspanya, Bulgaristan ve Almanya’ya süzme bal ihraç ettiğini ve ihracatta yalnız bir bitkiden elde edilen balların tercih edildiğini söyleöiştir.

   Kur’an’ı Kerim’de dört surede hayvanlardan bahsedildiğini bir çok hadisi şerifte ise arı ve bal ile ilgili ilgili tavsiyelerde bulunduğunu, nitekim bir hadisi şerif’te; müminin bal arısına benzediğini, bal arısı gibi hep temiz, güzel ve helal şeyler yedigini ve ürettigini, hiçbir şeyi döküp kırmadığını ve ifsat etmediğininin buyrulduğunu, bir başka hadiste, balda bereket ve şifa olduğu ve peygamberimizin bal’la ilgili dualarının olduğunu söyledi.

Arıcılarımızın; 5996 sayılı kanun kapsamında 80 ilde arı yetiştiricileri birliği ve Türkiye arı yetiştiricileri Merkez birliği altında örgütlendiğini, 5200 sayılı kanun kapsamında 44 ilde 92 merkezde bal üreticileri Merkez birliği çalışmalarının sürdürüldüğünü, ayrıca uluslararası bal üreticileri Birliği’ne üye olunduğunu belirtti.

   Kafkas arı ırkının 2004 yılında Efe, Gökçeada ve Trakya arısı ekotiplerinin 2019 yılında, Anadolu ve Hatay arı ırkının 2020 yılında ve yığılca arısı ekotipinin 2022 yılında tescil edildiğini söyledi.
Daha sonra, balın tanımını, standardını, bal çeşitlerini üretim ve pazarlama şekline, bölge ve flora kaynaklarına göre belirtti. Bal, balmumu, polen, propolis, Arısütü ve arı zehiri gibi arı ürünlerini, faydalarını ve bitkisel üretimdeki etkileri konusunda ayrıntılı bilgiler vererek konuşmasını sürdürdü.

Arı Kayıt sisteminin 2008 yılından beri faaliyette olduğunu, arıcılıkla ilgili mevzuatları, desteklemeleri arıların zirai mücadele ilaçlarından etkilenmelerini, alınması gereken tedbirleri, Avrupa Birliği’nde ülkelere göre bal üretimini, arıcılılığın zayıf ve güçlü yönlerini, Bombus arısının faydalarını ve seracılıktaki üretime etkileri konusunda ayrıntılı bilgiler sunarak konuşmasını tamamladı.

“ Türkiye’deki Arıcılık Faaliyetleri “konusunda, kapsamlı bilgiler veren, Sayın Dr. İbrahim ÖZCAN‘a çok teşekkür ederiz.

Toplantıya, Zoom üzerinden ve genel merkezimize gelerek katılan ve sorularıyla konunun daha anlaşılır hale gelmesine katkı sağlayan katılımcılara da çok teşekkür ederiz.